بیوتکنولوژی پزشکی یا زیست فناوری پزشکی، (مشخصات کلی رشته، اهداف، جایگاه و موقعیت شغلی در مقطع ارشد)
مقدمه :
واژه زیست فناوری (Biotechnology) به مفهوم کاربرد علوم زیستی و اثر متقابل آن در فناوری های ساخت بشر به کار برده شد. به طور کلی هر گونه فعالیت هوشمندانه بشر در آفرینش، بهبود و عرضه محصولات گوناگون، بهینه سازی محیط، مواد غذایی و سلامت انسان ها با استفاده از جانداران، به ویژه از طریق دستکاری آن ها در سطح مولکولی در حیطه فعالیت های این علم قرار می گیرد.
تعریف رشته :
رشته زیست فناوری پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوشته، شاخه ای از علوم پایه پزشکی است که دانش آموختگان آن به منظور بهینه سازی محیط، غذا و شاخصه های سلامت انسان ها با بهره گیری از بیولوژی سلولی، مهندسی ژنتیک و با استفاده از بافت ها و موجودات زنده برای حل مشکلات بهداشتی، پزشکی و تولید محصولات مفید نظیر: واکسن ها، کیت های تشخیصی،آنتی بادی های نوترکیب، محصولات غذایی و دارویی فعالیت دارند و خدمات خود را در زمینه های آموزشی یا پژوهشی و تولیدی به جامعه ارائه می نمایند.
جایگاه شغلی دانش آموختگان:
دانش آموختگان رشته زیست فناوری پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد نا پیوسته می توانند در واحد ها و جایگاه های زیر مشغول به کار شوند:
- صنایع دارویی
- آزمایشگاه های صنایع غذایی
- مراکز تحقیقاتی، پژوهشگاه ها و پژوهشکده های مراکز دانشگاهی و غیر دانشگاهی
- مراکز رشد و پارک های فناوری
- شرکت های دانش بنیان
رسالت رشته زیست فناوری پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد تربیت نیروی انسانی آگاه به مباحث روز رشته، توانمند و کارادر زمینه های تولید محصولات زیست فناورانه شامل محصولات پیشگیری، تشخصی، درمان در جهت تامین حفظ و ارتقاء سلامت محیط کار و زندگی، غذا و دارو و متعهد و پاسخگو به مشکلات سلامت جامعه است .
اهداف کلی :
هدف کلی راه اندازی این رشته در کشور بر داشتن گامی مثبت جهت دستیابی به موارد زیر است:
- تامین نیازهای نیروی انسانی متبحر در زمینه زیست فناوری برای مراکز تحقیقاتی مرتبط با رشته
- تامین نیروی انسانی مورد نیاز برای بخش تولید
- گسترش منطقی این فناوری در کشور که می تواند پایه ای برای گسترش علوم نوین باشد
نقش دانش آموختگان در جامعه :
دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد ناپیوشته رشته زیست فناوری پزشکی در هریک از نقش های خود وظایف حرفه ای زیر را به عهده خواهند داشت :
خدماتی :
- کمک به تولید داروها، واکسن ها محصولات غذایی و زیست محیطی
- انجام اقدامات آزمایشگاهی در زمینه ارزیابی و استاندارد سازی محصولات زیست فناوری
پژوهشی :
- همکاری در طرح های پژوهشی نظام سلامت ، سازمان ها و مراکز تحقیقاتی در زمینه های مرتبط
- همکاری در نشر و ثبت نتایج پژوهشهای انجام شده یا انجام مستقل آن
- همکاری در ثبت اختراعات و ابداعات در زمینه مرتبط یا انجام مستقل آن
آموزشی :
- همکاری در تدوین دستورالعمل های مرتبط با Clinical Governance با مسئولین نظام سلامت در حیطه علمی مرتبط
- مشارکت در برنامه های آموزشی در زمینه زیست فناوری پزشکی
- انتقال علم و تجربه به کارکنان محل خدمت
الف ) توانمندی ها و مهارت های مورد انتظار :
- ارتباطات، تعامل و کار در محیط کار
- توانایی کار با ابزار و دستگاه ها و ابزار های مورد استفاده
- مهارت کار با حیوانات
- پژوهش و نگارش مقالات علمی
- توانمندی و نقد فرآیند ها و برخورد روشمند با کنش ها و مشکلات
مهارت های عملی مورد انتظار :
- تکنیک های اولیه کشت سلول شامل (کشت-پاساژ-کرایو)
- تولید دودمان های سلولی
- تولید دودمان های سلولی
- تولید واکسن
- تولید بافت مصنوعی
- انتقال ژن به سلول
- کار با میکروسکوپ های نوری و فلورسانت
- تولید آنتی بادی های مونوکلونال
- شتستشو و سترون سازی وسایل
- تهیه و ساخت بافرهای مورد نیاز
- ساختن انواع محیط کشت مورد نیاز
- ارزیابی زنده بودن سلول ها
- کلونینک و ساب کلونینگ ژن
- اندازه گیری پروتئین
- الکتروفورز و ارزشیابی آن
- انواع PCR
- بیان پروتئین
- جستجو در بانک های اطلاعاتی ماکرومولکول ها
- طراحی پرایمر با استفاده از نرم افزار ها
- انواع کروماتوگرافی و فیلتراسیون